FOTO: FREEPIK.COM
COVID-19 enfeksiyonundan kuşkulanılan olgularda akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografinin kullanımına yönelik Amerikan Radyoloji Koleji’nin önerilerini içeren Türkçe’ye çevrilmiş metin aşağıdadır.
Bu metnin vurguladığı temel noktalar:
COVID-19 tanısı koymak için BT kullanılmamalıdır
Toraks BT tetkiki spesifik klinik endikasyonlarda ve hastaneye yatırılmış semptomatik hastalarda kullanılmalıdır
Radyologlar, COVID-19 enfeksiyonunun BT bulguları konusunda eğitimli olmalıdır
Şüphelenilen COVID-19 Enfeksiyonu için Göğüs Radyografisi ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) Kullanımına Yönelik ACR Önerileri
COVID-19 ABD’de yayılmaya devam ettikçe, şüpheli veya bilinen COVID-19 enfeksiyonu bulunan hastaların taranması, teşhisi ve tedavisi için göğüs radyografilerinin (CXR) ve bilgisayarlı tomografinin (BT) rolü ve uygunluğuna dair duyulan ilgi artmaktadır. Bu ilgiye, viral test kitlerinin bugüne dek olan sınırlı varlığı, Çin’deki eski raporlardan test duyarlılığına dair endişeler ve bilinen ya da şüphelenilen COVID-19 enfeksiyonu varlığında CXR ve BT görünümünü tanımlayan artan yayın sayısı katkı sağlamaktadır.
Bugüne dek, radyolojik verilerin çoğu Çin’den gelmektedir. Bazı çalışmalar özellikle göğüs BT’sinin bir negatif test ortamında pozitif olabileceğini ileri sürmektedir. Bu yeni duruma ait bilgilerin hızla geliştiğini, yayınlanan ve halka açık şekilde bulunan bilgilerin tamamının eksiksiz ya da güncel olmadığını vurgulamak isteriz.
COVID-19 salgınına cevaben ABD sağlık sistemi için ana hedefler, morbidite ve mortaliteyi azaltmak, hastalık bulaşmasını en aza indirmek, sağlık personelini ve sağlık sistemi işlevini korumak şeklindedir.
ACR, şüphelenilen veya bilinen COVID-19 enfeksiyonu için görüntüleme kullanımına dair aşağıdaki faktörlerin dikkate alınması gerektiğine inanmaktadır:
- Hastalık Kontrol Merkezleri (HKM) şu anda COVID-19’u teşhis etmek için CXR veya BT önermemektedir. Viral test, tek spesifik tanı yöntemi olmaya devam etmektedir. Radyolojik bulgular CXR veya BT’de COVID-19’u düşündürüyor olsa dahi viral test ile onay gerekmektedir.
- HKM şüphelenilen COVID-19 enfeksiyonunda ilk tanısal test için, viral teste uygun olduğunda üst solunum yolundan (nazofaringeal VE orofaringeal svablar) ya da alt solunum yolundan örneklerin toplanmasını ve test edilmesini önermektedir.
- COVID-19’da göğüs görüntüleme bulguları genellikle spesifik değildir ve influenza, H1N1, SARS ve MERS gibi diğer enfeksiyonlarla örtüşmektedir. COVID-19’dan çok daha fazla influenza prevalansı ile ABD’de mevcut grip sezonunun ortasında bulunmak, BT’nin belirginliğini daha da sınırlandırmaktadır.
- Akut Solunum Yolu Hastalığı ile ilgili en son 2018’de güncellenen mevcut ACR Uygunluk Kriteri® bildirimi, göğüs BT’sinin “Genellikle Uygun Değil” şeklinde olduğunu belirtmektedir.
- Akut alt solunum yolu enfeksiyonları için göğüs radyografileri üzerine Cochrane Sistematik İncelemeler Veritabanından bir inceleme, CXR’nin alt solunum yolu enfeksiyonu olan hastalar için klinik sonuçları (hastalık süresini) iyileştirmediği sonucuna vararak, çocuklar ve yetişkinler için akut alt solunum yolu enfeksiyonlarında CXR’lerin kullanımı ile hiçbir CXR kullanılmamasını karşılaştıran iki randomize çalışmayı içermektedir.
Ayrıca, görüntüleme cihazlarının kullanımı da dahil olmak üzere sağlık tesislerinde enfeksiyon kontrolü ile ilgili aşağıdaki sorunlar vardır:
- Birinci basamak tedavi ve diğer sağlık hizmeti sağlayıcıları, enfeksiyonun yayılma riskini en aza indirmek için grip ya da COVID-19 olduğundan şüphelenilen kişilerin sağlık kuruluşlarına ziyaretlerini sınırlama girişiminde bulunmaktadır. HKM ayrıca sağlık kuruluşlarına gelen hastaların ve ziyaretçilerin akut solunum yolu hastalığı belirtileri yönünden taranmasını, cerrahi maske takmasını ve kapısı kapalı olan özel bir odada değerlendirilmesini istemektedir.
- COVID-19 enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen ya da bilinen bir hastanın bulunduğu odanın uygun koruyucu ekipman giymiş bir kişi tarafından temizlenmesi ve arındırılmasına ek olarak, bir sonraki hastayı muayene etmeden önce sabit radyografi veya BT tarayıcı odalarında hava akışını sağlamak göz önünde bulundurulmalıdır. Sağlık kuruluşlarında hastalıkların hava yoluyla bulaşmasının kontrolünde havalandırma oldukça önemli bir husustur. Hava değişim oranlarına dayanarak, enfekte olan hastaları görüntüledikten sonra odalara yaklaşık olarak bir saat boyunca kimsenin girmemesini sağlamak gerekebilir; hava sirkülasyon odaları test edilebilir.
- Sonraki hastalar için bulaşımı ortadan kaldırmak adına alınan bu önlemler, görüntüleme alanlarına erişimin azalmasına ve dolayısıyla potansiyel olarak hasta bakımı için önemli sorunlara yol açabilir.
ACR bu endişelere dayanarak aşağıdakileri önermektedir:
- COVID-19 tanısı koymak için BT birinci basamak testi olarak kullanılmamalıdır.
- BT tedbirli bir biçimde kullanılmalı ve spesifik klinik endikasyonlar ile hastaneye yatırılmış semptomatik hastalar için rezerve edilmelidir. Sonraki hastaların taraması yapılmadan önce uygun enfeksiyon kontrolü prosedürleri izlenmelidir.
- CXR’ler tıbbi olarak gerekli kabul görüldüğü zaman, sağlık kuruluşları ayakta tedavi merkezlerinde taşınabilir radyografi üniteleri kullanmayı düşünebilir. Bu makinelerin yüzeyleri kolayca temizlenebilir ve hastaları radyografi odalarına getirme ihtiyacı ortadan kalkar.
- Radyologlar, başka nedenlerle görüntülenen hastalarda enfeksiyonla uyumlu bulguları belirleyebilmek için, COVID-19 enfeksiyonunun BT görünümünü tanımalıdır.
Önerilen Kaynaklar:
Hastalık Kontrol Merkezleri:
Radyolojik makaleler ve koleksiyonlar:
- Journal of the American College of Radiology (JACR®) – Coronavirus (COVID-19) Outbreak: What the Department of Radiology Should Know
- Radiology and Radiology: Cardiothoracic Imaging – Special Focus: COVID-19
- American Journal of Roentgenology (AJR) – Coronavirus Disease (COVID-19)
GÜNCELLEME (19 Mart 2020’de güncellendi)
COVID-19 testi daha yaygın bir biçimde mevcut olana dek, bazı tıbbi uygulamalar geçici bir önlem olarak bir hastanın COVID-19 için test edilip edilmeyeceğine dair karar verebilmek için göğüs BT’si kullanmaktadır. ACR, bu yaklaşımı benimserken temkin olmayı elden bırakmamanın gerekliliğine fazlasıyla dikkat çekmektedir. Normal bir göğüs BT’si, bir kişinin COVID-19 enfeksiyonu olmadığı anlamına gelmezken, abnormal bir BT tanı için spesifik değildir. Normal bir BT, tıbbi açıdan farklı biçimde uygun olduğunda, bir hastanın karantinaya alınmasını engellememelidir. Açık bir ifadeyle, yerel olarak kısıtlanmış kaynaklar böyle karar verme durumlarında faktör olabilir.
